Historia projektu
- 3 wrz
-
Przez historyczny Narwik i bajkowe Lofoty
Zapraszamy Was do lektury ciekawej i barwnej relacji z trwającego rejsu przez Narwik i Lofoty, autorstwa jednej z naszych załogantek, Agaty Wójtowicz, zilustrowanej pięknymi fotografiami Zuzanny Sczyrby. Ten etap powrotu z wyprawy na Spitsbergen, ma dla nas szczególne znaczenie i jest pełen znaczących wydarzeń i geograficznych atrakcji. Z jednej strony strony kontekst historyczny i sentymentalne nawiązanie do pamiętnego rejsu z 1957 r, a z drugiej strony zapierający dech w piersiach archipelag Lofotów, których uroki na zawsze zostaną nam w pamięci.
STS Generał Zaruski opuścił port w Tromso i kontynuuje żeglugę na południe w ramach jubileuszowego rejsu 50-lecia pierwszej wyprawy na Spitsbergen. Dotychczas gdański żaglowiec odwiedził wszystkie polskie stacje polarne na Spitsbergenie, dwukrotnie odwiedził Wyspę Niedźwiedzią, pobił własny rekord szerokości geograficznej północnej i opłynął Spitsbergen. STS Generał Zaruski, w przededniu obchodów 86. rocznicy wybuchu II Wojny Światowej dotarł do Narviku, aby uczcić pamięć polskich żołnierzy i marynarzy. Jednocześnie jest to przypomnienie jeszcze jednego historycznego rejsu Zaruskiego z 1957 roku. 30 sierpnia 2025 o godzinie 17.45 załoga STS „Generał Zaruski” dopłynęła do Narwiku. Żaglowiec powrócił do tego ważnego dla Polaków norweskiego portu po 68 latach.
W 1957 roku podczas pierwszej polskiej wyprawy za północne koło podbiegunowe, na pokładzie „Generała Zaruskiego” (wtedy s/y „Mariusza Zaruskiego”), pod komendą kapitana Juliusza Hebla oraz na pokładzie s/y „Zewu Morza”, z Polski przywieziono urnę z ziemią z powiatów nowosądeckiego, nowotarskiego, limanowskiego i myślenickiego, gdzie w czasie II wojny światowej toczyły się zacięte boje partyzanckie. Uroczyste przekazanie jej delegacji Wojska Polskiego odbyło się w Nowym Sączu 19 czerwca 1957 roku. Następnie urna trafiła na pokład „Mariusza Zaruskiego”. Na cmentarzu wojskowym w Narwiku polscy żeglarze nie tylko złożyli urnę z ziemią przywiezioną z kraju, ale też pobrali stamtąd ziemię do innej urny, aby zawieźć ją do kraju. Urnę z ziemią z Narwiku, osłoniętą biało-czerwoną banderą, zniesiono z pokładu Mariusza Zaruskiego na nabrzeże. Przewieziono ją do Nowego Sącza, gdzie 31 sierpnia 1957 roku uroczyście umieszczono w mauzoleum na Starym Cmentarzu, w cokole Piety Sądeckiej, będącej rzeźbą matki opłakującej śmierć niewinnie pomordowanych. Część ziemi z Narwiku umieszczono także w Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie.
W 85. rocznicę Bitwy o Narwik, załoga STS „Generał Zaruski” upamiętniła ofiary wojny, poległych Strzelców Brygady Podhalańskiej oraz marynarzy ORP „Grom”. Odwiedziła także pomnik marynarzy ORP „Grom” znajdującego się na „Grom Plass”, czyli „Miejscu Gromu”. Zwiedzając Narwik załoga, dotarła też na most Hålogaland, z którego rozpościera się widok na fiord Rombaken – miejsce zatopienia ORP „Grom”, który Norwedzy do dziś wspominają jako jeden z najszybszych i najnowocześniejszych okrętów tamtych czasów. Kolejnym odwiedzonym miejscem był cmentarz w Narwiku na którym pochowani zostali polscy żołnierze polegli w Bitwie o Narwik w maju 1940 roku. Doszło także do spotkania z Polonią mieszkająca w Narwiku. Wizyta w porcie zakończyła się zwiedzaniem Muzeum Wojny.
Po opuszczeniu portu, STS „Generał Zaruski” udał się na miejsce, w którym spoczywa wrak zatopionego niszczyciela ORP „Grom”. Zatonął on 4 maja 1940 wraz z 59 członkami załogi (68 27’44’’N 17 26’35’’). Tutaj został oddany salut banderą, a kapitan Adam Walczukiewicz podzielił się z załogą swoimi refleksjami. Narwik był portem strategicznym dla ekspedycyjnych sił brytyjsko-francusko-polskich. Narvik był też pierwszym miejscem odbitym z rąk nazistów w 1940 roku.
Agata Wójtowicz
STS „Generał Zaruski”
